Wojna w Wietnamie oczami Wietnamczyków: historia DMZ
W tym poście dowiesz się:
- Czym była wojna w Wietnamie z perspektywy Wietnamczyków?
- Czym jest strefa zdemilitaryzowana?
- Jak ją odwiedzić?
Wojna w Wietnamie, a w zasadzie ,,wojna amerykańska”, czyli 20 lat bratobójczej walki:
Mimo że od zakończenia tego słynnego konfliktu minęły całe dekady, temat wojny w Wietnamie 
pozostaje de facto jedną z głównych atrakcji turystycznych tego kraju, przede wszystkim dla ludzi ze Stanów Zjednoczonych i Europy. Warto jednak odejść od stereotypowej, skupionej na amerykańskiej perspektywie wizji tego niezwykle krwawego konfliktu w latach 1955-75, i uświadomić sobie, że była to przede wszystkim wojna domowa między Północą a Południem. Mój przewodnik po byłej strefie zdemilitaryzowanej i okolic byłych baz wojskowych, gdzie rozegrały się najbardziej intensywne walki między US Sajgonem a Wietkongiem, oraz jedne z największych bombardowań w historii świata, pochodził z podzielonej rodziny. Jego ojciec walczył po stronie Północy, tymczasem dziadek opowiedział się za Południem. Po dwudziestu latach wojny to zwycięska strona pisze jednak historię, a „wojna w Wietnamie” nazywana jest teraz w tym kraju ,,wojną amerykańską”. Po przegranej wojnie, dziadek mojego przewodnika spędził dwa lata w więzieniu. Skorumpowany, autorytarny i nieudolny rząd w Sajgonie nie był w stanie przeciwstawić się skoordynowanym działaniom Północy, skupionej wobec niezwykle charyzmatycznego lidera Ho Chi Minha.
Dopiero wgłębienie się w historię Wietnamu z XIX i XX wieku zaczyna budzić zarówno współczucie, jak i szczery podziw wobec tej nacji. Słabe zrozumienie wojny wietnamskiej w Europie bierze się ze słabego zrozumienia motywacji Ho Chi Minha, oraz zapomnianej historii francuskiego imperializmu w tym kraju. Mimo komunistycznych poglądów (i niewątpliwych zbrodni jego stronnictwa na domniemanych kolaborantach różnego rodzaju), Ho Chi Minh kierował się przede wszystkim silnym nacjonalizmem, co zdobyło mu wielką popularność wśród wielu Wietnamczyków, zmęczonych kolonialną władzą. Dla większości z nich nie była to wojna o komunizm, ale wojna o wolny Wietnam. Sam Ho Chi Minh przez wiele lat zabiegał o pomoc amerykańską w dekolonizacji Wietnamu, jednakże amerykańscy politycy, skupieni na wyzwaniach Zimnej Wojny, wsparli Francuzów w ich imperialistycznych dążeniach w Wietnamie w latach 1946 – 1954, co moim osobistym zdaniem było niewybaczalnym błędem.
Lęk przed „efektem domina” i rozprzestrzeniania się komunizmu, pośmiertne drgawki francuskiego imperializmu, różnice ideologiczne, okrucieństwo obu stron i wiele innych czynników doprowadziły do krwawego, bardzo trudnego w jednoznacznej ocenie konfliktu. Wojna w Wietnamie pochłonęła ponad 2 miliony ludzkich istnień. W zasadzie był to też konflikt zupełnie niepotrzebny. ,,Efekt domina”, którego obawiali się Amerykanie, nigdy się nie wydarzył, bo Ho Chi Minh był bardziej nacjonalistą niż komunistą. Cytując słowa mojego tajwańskiego nauczyciela, komentującego tę wojnę: jednym z największych błędów komunistycznych Chin było wsparcie Ho Chi Minha. Jak tylko Wietnam się zjednoczył, natychmiast obrócił się przeciwko Chinom, a jego obecne relacje z Amerykanami są nadzwyczaj serdecznie. Parafrazując klasyka: bardziej Wietnam Chin nienawidził, niż komunizm kochał.
Osobiście muszę przyznać Wietnamczykom niesamowitą wolę walki i wytrwałość: wietnamscy partyzanci pobili największe mocarstwo świata, mimo że USA zrzuciło na Wietnam aż 5 milionów ton bomb: ponad dwukrotnie więcej, niż podczas II wojny światowej. Bombardowano wszystko, zwłaszcza na granicy z południem, niszczono także przyrodę napalmem i związkami chemicznymi. Na czarnej karcie historii zachowały się dokonane przez Amerykanów rzezie ludności cywilnej, takie jak w Mỹ Lai. Bezustannie bombardowana ludność, nie chcąca porzucić swojej ziemi, budowała głębokie tunele pod ziemią, w której odbywało się normalne życie i narodziło kilkanaścioro dzieci. Żart o ,,wietnamskich farmerach” bynajmniej nie jest tylko żartem: bycie żołnierzem jest wpisane w tradycję i tożsamość Wietnamczyków. Każdy ,,wietnamski farmer” tradycyjnie był w stanie chwycić za miecz równie skutecznie, jak za pług.
Ostatni, nie mniej ważny aspekt jest taki, że Wietnam uniknął losu Korei, i pozostał zjednoczonym krajem. Poziom życia w dzisiejszym Wietnamie pozostawia wiele do życzenia, i bez wątpienia nie chciałabym widzieć komunistycznej Korei pod jednym sztandarem, ale czasami zastanawiam się, co by było, gdyby… Gdyby to Południowy Wietnam prosperował, wysyłając swoich synów i córki na najlepsze uczelnie na Zachodzie, a Północny Wietnam zagrzebałby się w swoim syndromie oblężonej twierdzy, stając się okropnym tworem na wzór dzisiejszej Korei Północnej?
Czym jest strefa zdemilitaryzowana (DMZ)?
Strefa zdemilitaryzowana, czyli demilitarized zone (DMZ), to obszar w Wietnamie, który oddzielał Północ od Południa od 1954 roku. Linia przebiegała w przybliżeniu wzdłuż równoleżnika 17° szerokości geograficznej północnej. Strefa tworzyła pas ziemi o długości ok. 100 i szerokości ok. 10 kilometrów. Była więc stosunkowo niewielka, ponieważ obszar centralnego Wietnamu jest bardzo wąski: odległość od morza do granicy z Laosem to zaledwie 2 godziny drogi samochodem.
W strefie zdemilitaryzowanej obowiązywał zakaz rozmieszczenia wojsk, prowadzenia operacji wojskowych i wzmacniania umocnień. Miała ona stanowić obszar neutralny, wolny od konfrontacji zbrojnych. Niestety, w praktyce było zupełnie odwrotnie.
Strefa zdemilitaryzowana przestała formalnie istnieć po zakończeniu wojny w Wietnamie w 1975 roku, kiedy Północny Wietnam zajął Południowy, zjednoczając kraj.
Strefa ta posiada wiele miejsc związanych z historią wojny, takich jak byłe amerykańskie bazy wojskowe, tunele ochronne budowane przez ludność, oraz kratery po bombach.
Jak odwiedzić strefę zdemilitaryzowaną?
Jeśli nie podróżujemy autem lub motorem, najlepszą opcją jest udanie się do miasteczka Huế w centralnym Wietnamie, które samo w sobie jest warte odwiedzin. Z Huế należy wykupić całodniową wycieczkę po strefie zdemilitaryzowanej z przewodnikiem.
Kilka ciekawszych miejsc:
Khe Sanh Combat Base:
Amerykańska baza w Khe Sanh (prowincja Quang Tri) położona jest 63 km na zachód od miasta Dong Ha i 20 km na wschód od bramy granicznej z Laosem. Podczas wojny wietnamskiej była zaciekłym polem bitwy.
W latach 1965-1966 wojsko USA i rząd Wietnamu Południowego zbudowały Khe Sanh jako największą twierdzę na drodze nr 9. Miała na celu uniemożliwienie Wietnamskiej Armii Ludowej infiltracji w Wietnamie Południowym, a także przerwanie tzw. szlaku Ho Chi Minha. Był to szlak logistyczny, który przebiegał przez Kambodżę i Laos, i którym poruszali się partyzanci Wietnamu Północnego.
Odbyła się tutaj kilkumiesięczna bitwa w 1967, która ostatecznie doprowadziła do opuszczenia bazy przez Amerykanów w 1968. USA po dziś dzień uważa, że się wycofała, podczas gdy Wietnam podkreśla, że pobił Amerykanów i zdobył bazę.
.
System tuneli Vịnh Mốc:
Dla mnie był on najbardziej niezapomnianym elementem wycieczki. Vịnh Mốc to kompleks tuneli przy wybrzeżu, położony na granicy Wietnamu Północnego i Wietnamu Południowego. Tunele zostały zbudowane, aby chronić ludzi przed intensywnymi bombardowaniami w wietnamskiej strefie zdemilitaryzowanej.
Amerykanie uważali, że mieszkańcy tej okolicy dostarczali żywność i uzbrojenie północnowietnamskiemu garnizonowi na wyspie Con Co, więc chcieli zmusić ich do opuszczenia swoich domów poprzez bezustanne bombardowanie. Jednakże, wieśniacy nie mieli tak naprawdę dokąd pójść. Początkowo wykopali tunele 10 metrów pod ziemią, do momentu, kiedy Amerykanie zaprojektowali bomby, które były w stanie je zniszczyć.
Ostatecznie, wbrew wszelkim przeciwnościom, wieśniacy przenieśli się na głębokość 30 metrów. System tuneli budowano w kilku etapach, począwszy od 1966 roku, i użytkowano je aż do początku 1972 roku. Kompleks rozrastał się o studnie, kuchnie, pokoje dla każdej rodziny oraz pomieszczenia dla służby zdrowia. W tunelach mieszkało około sześćdziesięciu rodzin i urodziło się aż 17 dzieci.
.
Most Hien Luong
Symboliczny most na rzece Ben Hai, rozdzielającej Południowy i Północny Wietnam. Pierwszy most w tym miejscu został zbudowany w 1928 roku. W 1950 roku Francuzi odbudowali most Hien Luong betonem. Miał on służyć francuskiemu wojsku, został więc zburzony przez Wietnamczyków po 2 latach istnienia. Został on jednak ponownie odbudowany. W latach 1972-1974 Armia Wyzwolenia Wietnamu Południowego zbudowała most pontonowy 20 metrów na zachód od starego mostu. W 1974 r. rząd Północnego Wietnamu wzmocnił żelbetową konstrukcję, która od teraz otwarła mu drogę na południe.
Wokół mostu podczas wojny były ustawione gigantyczne megafony, które wzajemnie przekrzykiwały się w propagandzie. Obecnie znajduje się tam mauzoleum z pomnikiem Ho Chi Minha w środku.
.
Interesują cię inne, mniej znane miejsca w Azji? Zobacz mój post o Brunei Darussalam.
About The Author
