Święto Głodnych Duchów, czyli chińskie Halloween

Posted On September 4, 2023

Święto Głodnych Duchów: dlaczego duchy głodują, kiedy otwierają się Wrota Piekieł, oraz jak nakarmić puste dusze brzuchy, czyli o chińskim Halloween słów kilka.

1. Skąd wzięło się Święto Głodnych Duchów?
2. Jak się je obchodzi w Chinach?
3. Jak Święto Głodnych Duchów wygląda na Tajwanie?
4. Festiwal przesądów, czyli jak chronić się przed duchami?

1. Skąd wzięło się Święto Głodnych Duchów?

Wiara w duchy oraz w to, że zmarli mają niespodziewany wpływ na nasze życie, jest głęboko zakorzeniona w kulturach Azji Wschodniej. Widać to na przykładzie… azjatyckich horrorów. Podczas gdy w znanych nam amerykańskich horrorach królują demony, potwory lub sekty, w klasycznych japońskich, koreańskich lub tajskich horrorach prawie zawsze widzimy dusze zmarłych powracające z zaświatów. To właśnie ten motyw – powracających z zaświatów dusz – jest kluczowym elementem Święta Głodnych Duchów.

Kiedy i gdzie obchodzi się Święto Głodnych Duchów?

Święto Duchów lub Święto Głodnych Duchów, nazywane w Chinach Festiwalem Zhongyuan (中元节) lub Yu Lan Jie (盂兰节), to tradycyjne święto buddyjskie i taoistyczne obchodzone w kilku krajach Azji Wschodniej, w tym w Chinach, Tajwanie, Hongkongu, Malezji, Singapurze i w niektórych częściach Wietnamu. Zwykle przypada na 15. dzień siódmego miesiąca według kalendarza księżycowego, czyli około sierpnia lub września według kalendarza gregoriańskiego.

Od czasów starożytnych Chińczycy wierzyli, że tego dnia otwierają się bramy piekła, i duchy przychodzą na świat żywych. Dlatego też ludzie organizują wszelkiego rodzaju uroczystości, aby uczcić ich obecność oraz także uchronić się przed ich złym wpływem. Głównym więc celem święta jest składanie ofiar i odprawianie rytuałów, aby uspokoić i zaopatrzyć wędrujące duchy, aby nie wyrządzały krzywdy żywym. Warto pamiętać przy tym, że nie jest to stricte religijne święto: nie celebruje się w nim bowiem żadnych bogów, ale oddaje cześć zmarłym.

Legenda o Maudgalyayanie

Według legendy powstanie tego święta można przypisać buddyjskiemu uczniowi Maudgalyayanie. Jak głosi historia, Maudgalyayana użył swoich nadprzyrodzonych mocy, aby ocalić swoją matkę przed krainą cierpienia po odkryciu jej trudnej sytuacji w zaświatach. Wdzięczne za jego pomoc, bóstwa udzieliły mu pozwolenia na wyzwolenie niezliczonych innych dusz podczas siódmego miesiąca księżycowego. Ten akt synowskiej miłości przekształcił się później w święto, które dziś znamy jako Święto Głodnych Duchów.

Święto to ma więc głęboki cel: ulżyć cierpieniom wędrujących dusz. Poprzez akty miłosierdzia i cnoty żywi starają się zapewnić odkupienie i pocieszenie tym niespokojnym duchom.

Dlaczego duchy są głodne?

Chociaż istnieje na świecie wiele festiwali, które składają hołd różnym bóstwom i duchom, Święto Głodnych Duchów jest wyjątkowe, ponieważ oddaje szacunek także duchom bez rodziny. Kiedy dana osoba umiera, obowiązkiem jej rodziny jest złożenie wyrazów szacunku i zapewnienie żywności zmarłemu. Jeżeli tak się nie dzieje, duchy uznawane są za bezdomne, a ich gardła kurczą się do wielkości igły. Każde jedzenie, które spróbują zjeść, zapali się w ich ustach. Jednakże, podczas Święta Duchów buddyjscy bożkowie gaszą ten ogień i rozszerzają ich gardła, pozwalając im ucztować. Dobrze więc, że napotykają suto zastawione stoły!

2. Jak się je obchodzi w Chinach?

Kluczowe zwyczaje i działania związane z tym świętem to:

1. Składanie ofiar z żywności: ludzie przygotowują wyszukane ofiary z żywności, owoców i innych, i składają je na prowizorycznych ołtarzach lub w świątyniach. Ofiary te mają zapewnić pożywienie i pocieszenie wędrującym duchom.
2. Palenie duszych pieniądzy: ludzie palą papierowe pieniądze, zwane też „pieniędzmi duchów” jako ofiary dla nich. Uważa się, że ta symboliczna ofiara zapewni duchom bogactwo i zasoby w zaświatach.
3. Rytuały taoistyczne i buddyjskie: W świątyniach taoistycznych i buddyjskich często odbywają się specjalne ceremonie i rytuały. Mogą one obejmować modlitwy, śpiewanie i występy, które mają pomóc w oprowadzaniu i uspokajaniu duchów.
4. Puszczanie latarni na wodzie: w niektórych regionach ludzie wypuszczają latarnie w niebo lub na wodzie, aby poprowadzić duchy z powrotem do zaświatów. Latarnie te są często bogato zdobione. Ludzie, ogień i ziemia należą do yang, co jest pozytywnym pierwiastkiem, a duchy i woda należą do yin, czyli do negatywnego elementu. Unoszące się na wodzie latarnie są więc symbolicznym połączeniem yang i yin, oraz świata żywych i umarłych.
5. Teatr i rozrywka: W niektórych obszarach w przestrzeni publicznej wystawiane są tradycyjne chińskie opery i inne formy rozrywki, aby zapewnić rozrywkę zarówno żywym, jak i duchom.
6. Czczenie przodków: rodziny mogą również wykorzystać ten czas, aby złożyć hołd swoim przodkom, odwiedzając groby, czyszcząc nagrobki i składając ofiary w świątyniach.

Warto pamiętać, że obyczaje te zależą od regionu! Chiny są naprawdę dużym krajem, i opisywanie ich obyczajów związanych z tym festiwalem zajęłoby lata. Mogę natomiast nieco więcej opowiedzieć o tajwańskich obyczajach tego święta.

3. Jak Święto Głodnych Duchów wygląda na Tajwanie?

Zasadniczo nie różni się ono od chińskiego święta, z tym że pisane jest tradycyjnymi znakami: 中元節. Na ulicach Tajpej zobaczymy sklepy i biznesy rozstawiające suto zastawione stoły przed drzwiami oraz palące symboliczne pięniądze. Świątynie prowadzą własne rytuały związane z ofiarami i modłami do duchów. Tym niemniej jednak znajdziemy na Tajwanie kilka lokalnych, i niekiedy bardzo dziwnych, obyczajów.

Pokaz burleski

Tak, dobrze przeczytaliście. Najwyraźniej Tajwańczycy uznali, że gusta duchów potrafią być całkiem niewybredne. Prawdopodobnie więc najbardziej dziwacznym hołdem są właśnie pokazy burleski, które mają służyć jako rozrywka dla zmarłych. Zwykle spotykane są tylko w wiejskich częściach Tajwanu. W pobliżu świątyni (!) zostaje ustawiona scena, na której występują roznegliżowane tancerki, często tańczące na rurze. Pierwszy rząd pokazu z reguły pozostaje pusty, aby duchy miały najwygodniejsze miejsca. W praktyce jednak bywa różnie.

Wideo z takiego pokazu zobaczycie tutaj.

Keelung Mid-Summer Ghost Festival (Święto Duchów w Keelung)

Związane jest z historią Keelung, portowego miasta na północy Tajwanu. Jest jednym z 12 głównych festiwali wyznaczonych przez tajwańskie Biuro Turystyki. Korzeniami sięga do czasów dynastii Qing (1644-1912), kiedy to imigranci z chińskiej prowincji Fujian osiedlali się w Keelung. Atmosfera pionierskiego osadnictwa prowadziła do częstych kłótni o interesy, ziemię, orkę, zwyczaje i wierzenia, co doprowadziło aż do konfliktu zbrojnego między osadnikami. W 1853 roku pod Hangding niepodal Keelung rozegrała się bitwa, w której zginęło ponad sto osób.

Na krawędzi kolejnego konfliktu starsi i przywódcy obu stron wynegocjowali rozejm. Ciała zmarłych nazwano „Lao Da Gong”; pochowano je i zaczęto czczić. Jedenaście rodzin z Keelung, które były zamieszane w konflikt, od tego momentu na zmianę organizowały Święto Duchów. Pozwoliło to pogodzić skłócone strony, które wspólnie oddawały cześć wszystkim zmarłym.

Keelung obchodzi Święto Duchów wyjątkowo hucznie: zapala się latarnie i puszcza w powietrze, odbywają się kolorowe procesje, w tym z latarniami nad brzegiem morza. Cały okres trwa miesiąc i przypomina Święta Bożego Narodzenia w świecie zachodnim.

4. Festiwal przesądów, czyli jak chronić się przed duchami?

Chociaż duchy są ciepło witane przez żywych, są również trzymane w bezpiecznej odległości. W związku z tym podczas tego miesiąca:

1. Najpierw idź do chińskiej świątyni, zapal kadzidło i poproś o ochronę. Następnie kup pieniądze dla duchów (papierowe papierki sprzedawane w świątyniach) i spal je na chodniku przed swoim domem lub sklepem. Poczekaj do około 1 lub 2 po południu, kiedy dzień jest najgorętszy.
2. Następnie postaw stół przed domem lub sklepem, tuż przy chodniku lub na ulicy, i połóż na nim trochę jedzenia.
3. Unikaj wychodzenia z domu po północy.
4. Nie jedź na kemping (aby nie spać na zewnątrz).
5. Nie pływaj w jeziorach, rzekach ani w oceanie, bo duchy cię utopią!
6. Odłóż przeprowadzkę do nowego domu lub mieszkania. Zapewne ryzykowałbyś, że duchy wprowadzą się z tobą.
7. Nie kupuj samochodu, bo inaczej zabiorą się z tobą na przejażdżkę.
8. Nie gwiżdż – zwłaszcza w nocy! Najwyraźniej je to przywołuje.
9. Nie wieszaj mokrych ubrań na noc, bo duchy mogą chcieć je przymierzyć. Ale suche są w porządku!
10. Nie otwieraj parasola w swoim domu, bo duchy się pod nim zbiorą!
11. Nie kupuj rzeźb ani lalek. Zapewne zdecydują się w nich zamieszkać.
12. Nie mów słowa „duch”, bo go wywołasz.
13. Nie poklepuj kogoś po ramieniu, bo być może pomyśli, że to duch.
14. Jeśli ktoś cie zawola, nie odwracaj tylko głowy. Powinieneś obrócić całe ciało.
15. Unikaj stania w nocy pod drzewami lub pod przystankami autobusowymi. Najwyraźniej duchy także lubią chować się pod daszkiem.

Bezpieczeństwo jest na pierwszym miejscu!

Chcesz dowiedzieć się więcej ciekawych rzeczy o krajach azjatyckich? Zapraszam tutaj.