Kobieta głową rodziny w Islamie? W Indonezji to możliwe!

Muzułmańska ludność Minangkabau zamieszkuje bujne wyżyny Zachodniej Sumatry i jest największą matrylinearną społecznością na świecie. Własność rodzinnego majątku – domy, pola ryżowe i tym podobne – przechodzi z matki na córkę. Kiedy młode pary się pobierają, mężowie wprowadzają się do domów swoich żon, przez co Minangkabau zwykle mają nadzieję na pierwsze urodzenie się dziewczynki.

Co ciekawe, Minangkabau, którzy stanowią około 3 procent z około 245 milionów ludzi w Indonezji, są społecznością konserwatywną. W życiu codziennym kobiety i mężczyźni pełnią tradycyjne role płciowe: kobiety zarządzą domem, podczas gdy mężczyźni mają władzę publiczną, reprezentując społeczność przed państwem lub meczetem. W obrębie klanu (lub dalszej rodziny) władza, która należy do starszych mężczyzn, zwłaszcza tych z tytułami takimi jak datuk (czyli ,,wódz”), nie przeważa jednak nad wpływem starszych kobiet, które posiadają ziemię, a żadna ważniejsza decyzja nie jest podejmowana bez ich zgody.

Jednym z ciekawszych aspektów życia wśród Minangkabau jest to, w jaki sposób łączą oni swoje silne islamskie więzi religijne – na których, jak twierdzą, opiera się ich kultura – ze swoimi starożytnymi zwyczajami, czyli ,,adat”. Adat wywodzi się częściowo z animistycznego i hinduistycznego systemu wierzeń Minangkabau, który istniał przed przybyciem islamu na Sumatrę. To właśnie adat kieruje dziedziczeniem matrylinearnym i choć wydaje się, że taka tradycja może stać w sprzeczności z nakazami islamu, Minangkabau upierają się, że tak nie jest. Aby pogodzić obie te tradycje, wprowadzili oni rozróżnienie pomiędzy wysokim i niskim dziedziczeniem. “Wysokie dziedziczenie” to własność, w tym dom i ziemia, która przechodzi między kobietami. “Niskie dziedziczenie” to to, co ojciec przekazuje swoim dzieciom ze swoich zarobków zawodowych. To drugie dziedziczenie jest zgodne z prawem islamskim, które częściowo nakazuje, aby synowie dostawali dwa razy więcej niż córki.

Niestety, nowoczesne zmiany mogą osłabić system adat, szczególnie na obszarach miejskich, gdzie starsi męscy przywódcy klanów tracą władzę na rzecz ojców/mężów, a rodziny nuklearne stają się ważniejsze od rozbudowanych rodzin. Dlatego też “niskie dziedziczenie” staje się coraz bardziej znaczące niż wysokie.