Hangul, czyli niezwykła historia koreańskiego alfabetu

Pozostajemy w temacie alfabetów, i opowiemy dzisiaj o jednym z najbardziej niezwykłych – jest nim Hangul, fonetyczny alfabet koreański. Wydawałoby się, że pismo zawsze powstaje na drodze długoletniej ewolucji – ale nie Hangul. Ten alfabet jest jednym z najmłodszych na świecie – został stworzony i opublikowany w 1446 roku, i jest w większości dziełem jednego człowieka – króla Sejonga Wielkiego.

Przez większość swojej długiej historii, Korea, podobnie jak Japonia, znajdowała się pod chińskim wpływem kulturowym, i aż do XV-ego wieku posługiwała się wyłącznie chińskim pismem. Jednakże, jak wiadomo, chińskie znaki wymagają wieloletniej nauki i zapamiętywania, przez co umiejętność pisania należała tylko do najbogatszych, przede wszystkim tzw. Yangban – klasy arystokratów, rządowych biurokratów i konfucjańskich pisarzy, którzy umiejętność czytania uznawali za swój własny przywilej.

Jednakże, król Sejong (1397 – 1450) nie przepadał za takim elityzmem. Był on jednym z najlepszych koreańskich władców: nie tylko ulepszył kalendarz i rozpowszechnił pierwszy podręcznik dla rolników, ale także pozwalał na awans utalentowanych ludzi z warstwy chłopskiej. Jego zasługi dla Korei pokazuje jego przydomek: Wielki. Wizerunek tego wybitnego króla widnieje teraz na współczesnych koreańskich banknotach.

Sejong uznał, że znaki chińskie są zwyczajnie za trudne, nie pasują do koreańskiego, i ponadto chciał sprawić, aby umiejętność czytania nie była tylko przywilejem biurokratów. W ciągu swojego panowania, Sejong i mała grupa uczonych opracowała własny alfabet pasujący fonetycznie do koreańskiego – był to Hangul, jeden z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych alfabetów na świecie. Wyróżnia się m.in. charakterystycznymi kółeczkami, widocznymi na zdjęciu. Ma on 24 znaki, przez co każdy może się go nauczyć w ciągu jednego wieczoru. Jest on też niezwykle logiczny i prawie nie posiada żadnych wyjątków. Jeden znak odpowiada sylabie, podobnie jak w japońskiej hiraganie. Wszystkie znaki zostały wymyślone przez króla i jego uczonych.

Sejong opublikował alfabet wraz z instrukcją w 1446 roku i osobiście napisał do niego przedmowę, przedstawiając go jako lek na problem analfabetyzmu, jak i danie szansy awansu społecznego ludziom niższych klas. Dokument jest znany jako Hunminjeongeum. Jednakże, przed Hangul była jeszcze długa droga: po śmierci króla w 1450, klasa Yangban (ci bogaci i biurokraci) oczywiście uznała, że to chińskie pismo jest jedynym prawdziwym pismem, a nie jakieś tam wymysły dla chłopskiego motłochu. Kiedy w 1504 roku grupa chłopów rozwiesiła plakaty krytykujące ówczesnego króla Yeonsanguna zapisane w tym alfabecie, Hangul został całkowicie zabroniony.

O przetrwaniu Hangulu zadecydowała ostatecznie jego prostota i użyteczność: był nadal używany wśród niższych klas koreańskiego narodu, i uczyli się go ludzie, dla których awans społeczny był praktycznie niemożliwy, m.in. kobiety. Hangul stał się oficjalnym alfabetem koreańskim dopiero w latach dziewięćdziesiątych XIX-ego wieku w ramach szerszych reform modernizujących kraj, kiedy to Korea starała się sprostać wyzwaniom nadchodzącego XX-ego wieku. Mimo japońskiej okupacji 1910-1945, Hangul został na dobre wyciągnięty spod chłopskich chałup i zmodernizowany przez koreańskich lingwistów. Po drugiej wojnie światowej zadomowił się w Korei na dobre (a w zasadzie w obu Koreach), a chińskie pismo jest już tam historyczną przeszłością.

Strona z Hunminjeongeum, dokumentu opublikowanego przez króla Sejonga, objaśniającego zasady pisania w języku koreańskim za pomocą Hangulu. Strona pokazuje nowy alfabet i wyjaśnienie w chińskich znakach. Na podstawie Hunminjeongeum UNESCO uznało Hangul jako jedyny na świecie alfabet, którego cel stworzenia i twórca są dokładnie znane. Jego (umowna) data publikacji w 1446 roku, czyli 9 października, jest dziś świętowana w Korei Południowej jako Dzień Hangulu.

Hangul jest jednym z największych koreańskich skarbów narodowych, czymś, co pozwoliło Koreańczykom odróżnić się od Chińczyków i Japończyków i pomogło kształtować koreańską świadomość narodową. Przede wszystkim jednak jest on niezwykłym, oryginalnym wynalazkiem stworzonym z myślą o potrzebach prostych ludzi.

Zapraszam na stronę na Facebook’u Azjatyckie Ciekawostki.

Źródła: whattodoinkorea.com, Wikipedia (pozostałe zdjęcia)