Najstarsza powieść na świecie: japońska ,,Opowieść o Genjim”

,,Genji monogatari” (源氏物語), czyli ,,Opowieść o Genjim” (bardziej dosłowne tłumaczenie to ,,Opowieść o księciu Promienistym”) datuje się na okres pomiędzy 1000 a 1012 rokiem i oficjalnie uznaje za pierwszą gatunkowo powieść na świecie. Jej autorką jest japońska dama dworu Murasaki Shikibu (973 lub 978 – 1014 lub 1031). (Na zdjęciu powyżej Murasaki Shikibu wpatruje się w księżyc nad Jeziorem Biwa; według japońskiej legendy, to właśnie ten widok natchnął ją do napisania swojej powieści).

Murasaki wywodziła się ze średniej arystokracji, a jej rodzina słynęła z tradycji literackich. Mimo że kobiety w tamtym okresie nie otrzymywały edukacji, Murasaki nauczyła się czytać i pisać po chińsku dzięki staraniom ojca (w tamtych czasach chiński był w Japonii językiem wyedukowanych). Jako młoda kobieta wyszła za mąż i urodziła córkę, jednakże szybko owdowiała. Większość życia spędziła jako dama do towarzystwa cesarzowej Shōshi, która lubiła otaczać się inteligentnymi i oczytanymi kobietami.

Murasaki całe życie interesowała się pisarstwem i poezją. Jej największe dzieło, ,,Opowieść o Genjim”, to powieść obyczajowa, pokazująca życie i obyczaje japońskiego dworu cesarskiego tamtego okresu. Głównym bohaterem jest fikcyjny książę Genji, syn starego cesarza i niskiej rangą konkubiny. Genji prawie nie ma wad – jest przystojny i inteligentny – jednakże z przyczyn politycznych zostaje pozbawiony tytułów i podejmuje karierę cesarskiego urzędnika. Powieść skupia się na jego życiu miłosnym, tak jak i na dworskich obyczajach Japonii z okresu Heian (794 – 1185). Oprócz tej powieści, po Murasaki zachował się także jej pamiętnik.

Zaledwie sto lat po powstaniu, ,,Opowieść o Genjim” była już popularną pozycją w Japonii, uznaną za klasyk literatury japońskiej. Powieść Murasaki zajmuje kilka pierwszych miejsc na podium – uchodzi nie tylko za najstarszą powieść na świecie, ale także za pierwszą powieść psychologiczną, a także pierwszą powieść uznaną za część kanonu literackiego w swoim regionie.

Przeczytałam kilka rozdziałów ,,Opowieści o Genjim” i stanowczo polecam: mimo że jest to ponad tysiącletnia książka i czasami ciężko się jest odnaleźć w realiach średniowiecznej Japonii, to jednak okazuje się być zadziwiająco współczesna – perypetie jej bohaterów wcale nie różnią się aż tak bardzo od naszych. Powieść Murasaki to świetny dowód na to, że ludzie na przestrzeni wieków są z zasadzie tacy sami i mają takie same potrzeby i problemy, nawet jeśli żyją na drugim krańcu świata i bardzo różnią się obyczajami i poglądami.

Niestety, na chwilę obecną nie ma jeszcze jej polskiego tłumaczenia.

Źródła: wikipedia/Murasaki_Shikibu (zdjęcie górne), wikipedia/The_Tale_of_Genji