Lud Mosuo (摩梭), czyli relikt kultury matriarchalnej

Plemię Mosuo to grupa etniczna żyjąca w zachodnich Chinach w prowincjach Junnan i Syczuan, najwięcej wokół jeziora Lugu. Ich unikalną cechą jest matrylinearny system dziedziczenia i pokrewieństwa: stąd należy się sprostowanie, że nie są oni do końca kulturą matriarchalną w rozumieniu, że kobiety mają władzę nad mężczyznami. Około 60% tej społeczności żyje w dużych domach rodzinnych, w której to kobieta jest głową rodziny i jest wybierana ze względu na umiejętności i wiedzę. Kobiety także dziedziczą ziemię i dom, a dzieci należą przede wszystkim do matek.

Czemu Mosuo to ‚,relikt kultury matriarchalnej’’? Dlatego, że podobnych kultur matriarchalnych, a konkretnie matrylinearnych nie zachowało się już wiele, oraz występowały średnio trzy razy rzadziej niż patrylinearne. Wiadomo na przykład, że w Europie taki system mieli niegdyś Baskowie. Układ ten jednak zachował się już tylko w raczej odległych rejonach, jak na wyżynach, na których żyją Mosuo. Podobny system społeczny zachował się jeszcze wśród ludu Khasi w północno-wschodnich Indiach oraz wśród Minangkabau w Indonezji. To ostatnie jest szczególnie ciekawe, jako że Minangkabau połączyli system matrylinearny z Islamem.

Wracając do Mosuo: nie jest bynajmniej tak, że to panowie Mosuo tkają dywany, a kobiety uganiają się za dziką zwierzyną. W kulturze Mosuo panuje ścisły, rzeklibyśmy, tradycyjny podział ról płciowych: kobiety zajmują się domem, a mężczyźni rybołóstwem, budowaniem i podobnymi zadaniami, mają także władzę polityczną, podczas gdy kobieta zarządza rodziną. Warto dodać, że tradycyjnie mężczyźni Mosuo często przebywali poza domem, gdyż zajmowali się handlem karawanowym. Zarobione przez nich jednak pieniądze są własnością domu i są zarządzane przez matriarchinię rodu. Członkowie rodzin tradycyjnie też nie wyprowadzają się z domu, chyba, że jest w nim zbyt dużo mieszkańcó, i córka musi założyć własny dom, albo przeprowadzić się gdzieś, gdzie brakuje kobiet (analogicznie mężczyzna z domu może przeprowadzić się tam, gdzie mężczyzn jest za mało).

Matrylinearność i brak instytucji małżeństwa w naszym tradycyjnym jej rozumieniu sprawia, że kobieta Mosuo ma dużą autonomię jeśli chodzi o wybór mężczyzny i rodzenie potomków. Może też ona mieć wielu partnerów. Najciekawszym elementem kultury Mosuo są tzw. małżeństwa chodzone. Obydwie strony mieszkają u swoich rodzin, a jeśli wpadną sobie w oko, mężczyzna zaakceptowany przez kobietę przychodzi do jej domu na kolację i zostaje na noc. Dziecko z takiego „związku” zostaje w domu kobiety i jest wychowywane przez jej rodzinę. ,,Małżeństwa” Mosuo opierają się więc na wzajemnym zakochaniu i jeśli takowe się wypali, kochankowie po prostu się rozchodzą.

A co z ojcostwem i męskimi wzorcami? Spokojnie. Razem z kobietami dzieci wychowują mężczyźni z rodziny, najczęściej wujkowie, są też oni odpowiedzialni za ich utrzymywanie. Paradoksalnie dzieci ich sióstr są bardziej „ich” niż ich dzieci biologiczne, co ma uzasadnienie ewolucyjne: mężczyzna, wychowując dzieci siostry ma pewność, że są z nim spokrewnione. Jeśli natomiast ojcu zależy na biologicznych dzieciach, może się z nimi spotykać albo też dokładać się na ich utrzymanie. Do kultury Mosuo przenikają już jednak współczesne wzorce i dużo młodych ludzi wybiera teraz ,,tradycyjne’’ (czyli w tym przypadku ,,nowoczesne” ) małżeństwa.

Ciekawostka na temat religii: większość Mosuo to buddyści, ale występują u nich także religie animistyczne, niektórzy czczą też Boginię Matkę. Jeszcze bardziej ciekawe jest to, że u Mosuo tradycyjnie czci się też psy: według ich legendy, to psy kiedyś żyły 60 lat, a ludzie tylko 13, jednakże psy zgodziły się zamienić długością życia z ludźmi pod warunkiem, że ludzie będą je dobrze traktować. Mamy więc u psów dług wdzięczności do spłacenia.

Zapraszam na stronę na Facebooku Azjatyckie Ciekawostki.

Źródła:

BBC, Wikipedia, NZIFF 2001